1943-06-01 The loss of Flight 777a (Tepas)

Crash site: Atlantic Ocean near Gulf of Biscay

Crash cause: shot down by enemy fighter

1. Circumstances

Het toestel was de G-AGBB, de 'Ibis' die voor de oorlog de kode PH-ALI droeg, Douglas serienummer 1590. Het was de eerste DC3 die aan de KLM werd afgeleverd op Schiphol, op 21/9/1936.

Source: www.wimparmentier.nl/douglasdc-3.html

De vlucht was van Lissabon Portela naar RAF Whitchurch, Avon, direkt zuid van Bristol. Deze unieke lijn kon bestaan, omdat zowel Duitsers als Geallieerden er een mogelijkheid in zagen om mensen en dokumenten naar vijandelijk gebied te vervoeren. De Duitsers sloten aan met een Lufthansa-lijn van Zwitserland naar Lissabon. Heel handig om de dagbladen van de vijand vlot in handen te krijgen. Zonder twijfel zijn er spionnen overgevlogen, maar ook de Engelandvaarders Jan Plesman, Geert Overgaauw en Jan Linzel. Na een lange tocht werden zij, als Govert Steen, tenminste ten dele 'Engelandvliegers'.

Whitchurch ligt aan de Engelse westkust. Vliegen op London, zoals gemakshalve is geschreven, zou veel gevaarlijker zijn geweest. Tijdens de 'Blitz' in 1940 zouden de toestellen in de weg vliegen, en er was teveel kans op een 'friendly fire' incident.

DC-3 G-AGBB 'Ibis' on RAF Whitchurch, with ground crew. The aircraft carries camouflage colours. Source: Ben Rozevink, with thanks to Coert Munk

2. Hypotheses

De Duitsers hadden die dag minstens acht gevechtstoestellen terplekke. Er zijn verschillende theorieën ontwikkeld over de aanleiding. De Duitsers zouden de destijds beroemde filmster Leslie HoWard, een van de passagiers, willen treffen. HoWard had in Britse, en toen dus anti-Duitse films als 'Battle of Britain' en 'The first of the few' gefigureerd. Of ze zouden menen dat Churchill aan boord was. De accountant van Leslie HoWard was aan boord, en die vertoonde gelijkenis met Churchill, kompleet met 6,5 inch sigaar. Churchill was op dat moment in Noord Afrika. Hij moet als een doelwit van hoge prioriteit voor de Duitsers worden beschouwd. Of ze zouden wellicht de eerste piloot Quirinus Tepas willen treffen, die de Duitsers ook al geen Warm hart toedroeg. Het is ook goed denkbaar dat er door de Duitsers een fout is gemaakt. Het onvermijdelijke resultaat indien dienstplichtigen met wapens op pad worden gestuurd. Ian Colvin points out that the Germans displayed unusual activity over the Gulf of Biscay, during the time that Churchill was known to be in North Africa, bound to fly back to the UK via the Gulf of Biscay area. Hoe dan ook, de 'Ibis' werd tegen 13 uur British Standard Time kansloos neergeschoten. Het was de enige vlucht van 1.600 tot 1.700 diensten tussen Lissabon en Bristol, die fataal verkeerd afliep. Twee keer eerder was een toestel op deze lijn aangevallen, en beide keren was het de 'Ibis'. Een keer met Koene Dirk Parmentier aan de stuurknuppel, en een keer met gezagvoerder Theo Verhoeven. Beide keren werd de 'Ibis' getroffen. Beide keren wist de 'Ibis' te ontkomen, door vliegbewegingen die met het toestel nooit eerder waren gemaakt. Tijdens de fatale vlucht waren aan boord de hieronder volgende 4 bemanningsleden, en 13 passagiers. Allen bleven vermist. Na het neerschieten van de 'Ibis' werd op deze lijn, tot de invasie in 1944, niet meer overdag gevlogen.

Source: Ben van Eysselsteijn, 'Naar breeder vlucht', 's-Gravenhage, 1946, p. 422. In 1957 publiceerde Ian Colvin 'The Mystery of Leslie Howard Flight 777'. Het boek werd in het Nederlands vertaald en ingeleid door A. Viruly: 'Vlucht 777, een raadselachtige K.L.M. vlucht in woelige dagen', Den Haag, zj. Met dank aan Coert Munk, die over deze vlucht een artikel publiceerde in 'Dakota', tijdschrift van de Dutch Dakota Association, Nr. 3, 2003.

Translation by Stefan Pietrzak Youngs:

The Germans had at least eight combat planes in the vicinity on that day. Various theories have been developed about the cause such as the Germans would like to capture the then famous film star Leslie Howard, who was one of the passengers. Howard had figured in British anti-German films such as 'Battle of Britain' and 'The first of the few'. Another theory was they thought Churchill was on board. Leslie Howard's accountant was indeed on board, and he did indeed resemble Churchill, down to a 6.5-inch cigar, and Churchill was known to be in North Africa at that time. Obviously he would have been seen as a high priority target for the Germans. Or perhaps the Germans would like to capture the first pilot, Quirinus Tepas, who was known not have a warm heart for Germans. It is also conceivable that a mistake was made by the Germans. This is an inevitable result if poorly trained conscripts are sent out with weapons. The author Ian Colvin has pointed out the Germans were displaying unusual activity in the Gulf of Biscay when Churchill was known to be in North Africa, because he was bound to fly back to the UK via the Gulf of Biscay area. Anyway, the 'Ibis' was shot down at 1 PM British Standard Time. It was the only flight in a total of 1,600 to 1,700 services between Lisbon and Bristol to have been lost. Twice before a plane on this service had been attacked, and both times it was the 'Ibis'. Once with Koene Dirk Parmentier at the wheel, and once with Commander Theo Verhoeven. The 'Ibis' was hit both times. Both times the 'Ibis' escaped, due to the pilots' extreme skills in making flight manoeuvres that had never been made before with this aircraft. During the fatal flight all 4 crew members and 13 passengers were killed. After the 'Ibis' was shot down, this service was not flown again during the day until the Allied invasion of Europe in 1944.

Source: Ben van Eysselsteijn, "Towards Breeder Flight," The Hague, 1946, p. 422. In 1957 Ian Colvin published 'The Mystery of Leslie Howard Flight 777'. The book was translated into Dutch and introduced by A. Viruly: 'Vlucht 777, an enigmatic K.L.M. flight in turbulent days', The Hague, n. Thanks to Coert Munk, who published an article about this flight in 'Dakota', magazine of the Dutch Dakota Association, Nr. 3, 2003.